Özel girişimcilerin yatırımlarının seyri hakkında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü’nün istatistikleri, ekonomi politika yapımcılarına, akademisyenlere ve kamuoyunu önemli veriler sunmaktadır. Bu bilgiler projelere finansman sağlayan yerli ve yabancı finans kurumları, sektörlerde rekabet eden kuruluşlar ile devletin çeşitli kurumları tarafından da izlenmektedir.
Bu istatistiklerin detaylarında; girişimcilerin sermaye yapıları, yatırımların cinsi, sektörü, proje yatırımın büyüklüğü, yatırım için ihtiyaç duyulan döviz tutarı, yaratılmakta olan istihdam seviyesi, projenin ihracat hedefi vb konulardaki bilgiler geleceğe dönük analiz yapmamızı kolaylaştırmaktadır.
Bu çerçevede Ak Partinin iktidara geldiği 2002 yılından bu yana geçen yaklaşık 20 yıllık dönemi irdelediğimizde aşağıdaki çarpıcı sonuçları bölgemizin iş adamları ile paylaşmak istiyorum.
Ülkemiz özel girişimcileri 2001 yılından 2020 yılı sonuna kadar 80.479 adet yatırım teşvik belgesi ile 1 trilyon 504 milyar 111 milyon liralık projeye devletten destek almıştır. Bu projelerin yaratmakta olduğu istihdam 3 milyon 46 bin 965 kişi olarak tespit edilmiştir. 20 yıllık dönem içerisinde ortalama dolar kurunun 2.5 TL olduğu varsayıldığında ülkemizde planlanarak gerçekleştirilmekte olan teşvik belgeli yatırımların $ cinsinden değeri 600 milyar seviyesindedir.
20 yıllık bu süre içerisinde yabancıların yaptığı teşvik belgeli yatırım 4 bin 416 olup, proje tutarı 338 milyar 36 milyon TL ve yaratılan istihdam 355 bin 934 kişi olarak planlanmıştır. Bu yatırımların dolar cinsinden değeri 135 milyar seviyesinde hesaplanmaktadır. Türkiye’de yabancı sermayeli girişimciler toplam yatırımların belge bazında % 5,4, proje tutarı bazında %22 seviyesinde olduğunu belirlemek mümkündür.
Bir başka saptama ise 20 yıllık süre içerisinde girişimcilerin toplam gerçekleştirmekte oldukları yatırımlar içerisinde komple yeni yatırımların belge sayısı 48.318, proje tutarı 933 milyar 955 milyon TL ve istihdam 2 milyon 20 bin 115 kişidir. Dolar cinsinden proje tutarı ortalama 2.5 TL/$ esasına göre yaklaşık 370 milyar seviyesindedir.
Komple yeni yatırımların tüm yatırımlar içerisindeki payı belge adedi olarak % 60, proje tutarı olarak % 62 ve istihdam olarak % 66 olarak belirlenmektedir.
20 yıllık süre içerisinde yabancı sermayeli yatırımcıların komple yeni yatırımlarına ilişkin belge sayısı 1.909, proje tutarı 205.981 TL ve istihdam sayısı 164.361 kişidir. Yabancı sermayeli yatırımcıların komple yeni yatırımlarının dolar bazında proje tutarı 80 milyar seviyesindedir.
Özet olarak 20 yıllık süre içerisinde 600 milyar $ seviyesinde olup bu tutarın 135 milyar $ lık kısmı yabancı sermayeye aittir. Gerçekleştirilmekte olan projelerin 370 milyar $’lık kısmı komple yeni yatırım olup yabancıların komple yeni yatırımdaki payları 80 milyar $ seviyesindedir.
Komple yeni yatırımların tüm yatırımlara oranı % 62, Yabancı Yatırımcıların gerçekleştirmekte oldukları yatırımların tüm yatırımlara oranı % 22.5 olarak tespit edilmektedir. Yabancıların gerçekleştirmekte olduğu komple yeni yatırımın tüm komple yeni yatırımlar içerisindeki payı ise % 21.6 seviyesinde hesaplanmaktadır.
1980 yılı 24 Ocak kararları sonrası uygulamaya konulan dışa dönük büyüme sonrası ilk 20 yıllık dönemde ekonomi ve hukuk altyapısında gerçekleştirilen reformlar sonucunda ülkemize 250 milyar $ seviyesinde yabancı sermaye akımı olmuştur. Bu gelişmenin % 80’lik kısmı son 20 yıllık dönemde gerçekleştirilmiştir.
2019-2020 yıllarındaki gelişmeye göz atacak olursak pandemi krizi döneminde yatırımların gelişimi özeti şöyle gerçekleşmiştir. 2019 yılında planlanmış olan teşvik belgeli yatırımın adedi 5654, proje tutarı 191 milyar 128 milyon TL ve istihdam 205.451 kişidir. 2020 yılında teşvik belgeli yatırım adedi 10.505, proje yatırım tutarı 238 milyar 416 milyon ve istihdam 305.342 kişidir. Pandemi dönemi olan 2020 yılı 2019 yılına göre yatırım adedi (10.505/5654) % 85, proje bedeli olarak (238.416/191.128) % 25, istihdam olarak (305.342/205.451) % 49 artış göstermiştir.
Türkiye 2002 yılından bu yana tek parti iktidarının yaptığı hukuki ve ekonomik atılımlar ile yerli işadamlarımız ve yabancı yatırımcılara cazip destekler vermiş olup ülkemizin dünya ülkeleri arasında güvenilir yatırım limanı olduğunu göstermiştir.
Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. Yılı olan 2023 yılı ve devamında bu istikrarın devam etmesi halinde kalkınmış on ülke arasına girmemiz söz konusu olabilecektir. 2020 yılındaki gelişmeler için ise söylenecek tek söz girişimcilerimizin krizi fırsata çevirme yönünde güvenilir adımlar atmakta olduğunu gözlemlemekteyiz.
(0)
